VN: Người đang đi làm ồ ạt xin nghỉ hưu trước năm 2018
Người già làm thủ tục nhận lương hưu. (Hình: Báo Tuổi Trẻ) |
Tại Việt Nam, hiện có thực trạng là người đang đi làm ồ ạt xin nghỉ hưu trước năm 2018, bởi vì theo quy định sẽ có hiệu lực từ đầu năm tới, thời gian đi làm càng dài thì càng bất lợi khi nhận lương hưu.
Tin báo Tuổi Trẻ cho biết, vào lúc này, người đang đi làm và đã đóng bảo hiểm xã hội được 15 năm có quyền hưởng lương hưu là 45% mức thu nhập trong năm năm cuối cùng trước khi nghỉ hưu.
Tuy nhiên, với việc sửa Luật Bảo Hiểm Xã Hội, từ năm 2018, để hưởng mức trên, đàn ông phải đóng đủ 16 năm, sang năm 2019 phải đóng 17 năm, qua năm 2020 đóng 18 năm… Theo luật mới này, tới năm 2022 đàn ông phải tham gia 20 năm bảo hiểm xã hội mới được hưởng mức 45%, nghĩa là số năm phải đóng bảo hiểm xã hội cứ thế tăng dần.
Trong khi đó, muốn hưởng lương hưu ở mức tối đa 75%, đàn ông phải đóng bảo hiểm 35 năm (thay vì 30 năm như hiện nay). Và như vậy, khi nghỉ hưu trong năm 2018 phải đóng đủ 31 năm bảo hiểm xã hội, nếu nghỉ hưu từ năm 2019, 2020, 2021 và 2022 trở đi phải đóng tương ứng từ 32 đến 35 năm mới được hưởng 75%.
Đối với phụ nữ, luật mới cũng tăng thời gian phải đóng bảo hiểm xã hội. Tổng thời gian đóng chỉ giảm một năm so với đàn ông ở các mốc thời gian đã liệt kê.
Cụ thể, từ năm 2018, phụ nữ nghỉ hưu khi đóng đủ 15 năm hưởng lương hưu bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội. Từ năm thứ 16 trở đi, mức hưởng cộng thêm 2% (thay vì 3% như luật hiện hành); đóng đủ 30 năm được hưởng lương hưu tối đa 75% (thay vì đóng 25 năm như hiện nay).
Với luật mới này, muốn hưởng lương hưu tối đa 75%, người lao động phải đóng bảo hiểm xã hội thêm năm năm nữa so với hiện nay (đàn ông 35 năm và phụ nữ 30 năm, thay vì 30 năm và 25 năm như hiện nay).
Đó là chưa kể, lương hưu sẽ bị khấu trừ đáng kể vì “nghỉ hưu trước tuổi quy định.” Theo đó, mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi sẽ trừ 2%.
Chính quyền Việt Nam đã hai lần sửa Luật Bảo Hiểm Xã Hội. Lần nào cũng tạo ra một làn sóng ồ ạt xin nghỉ hưu (làn sóng đầu tiên xảy ra vào năm 2015 khi luật này được sửa lần đầu có hiệu lực vào năm 2016 và làn sóng thứ hai đang xảy ra khi luật được sửa lần thứ hai sẽ có hiệu lực vào năm tới).
Ngoài làn sóng nghỉ hưu, luật này liên tục tạo ra sự bất bình trong đủ mọi giới, đặc biệt là công nhân vì họ chịu nhiều thiệt thòi nhất: Công việc nặng nhọc, lương thấp nên lương hưu không cao trong khi thời gian phải làm việc để có lương hưu càng ngày càng dài.
Trước những chỉ trích kịch liệt đó, chính quyền Việt Nam liên tục phân bua rằng, đó là cách duy nhất để giữ cho Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội khỏi vỡ. Vào lúc này, mức trả lương hưu đã vượt xa mức thu về hằng năm.
Theo báo điện tử VNExpress, năm 2013, đại diện Tổ Chức Lao Động Quốc Tế (ILO) tại Việt Nam từng cảnh báo, Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam có thể bị thâm hụt vào năm 2021 và cạn sạch vào năm 2034 nếu không có những điều chỉnh kịp thời và mạnh mẽ, đặc biệt về chính sách hưu trí.
Giống như nhiều quốc gia khác, tại Việt Nam, bảo hiểm xã hội là một kênh nhận đóng góp từ các nơi sử dụng nhân lực và cá nhân đang đi làm rồi chi trợ cấp nhằm hỗ trợ cho những người thất nghiệp, trả lương hưu.
Tuy nhiên tỉ lệ phải đóng góp cho bảo hiểm xã hội tại Việt Nam cao đến phi lý. Theo một thống kê được Phòng Thương Mại Công Nghiệp Việt Nam thực hiện thì các doanh nghiệp đang phải đóng cho Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam đến 18% trên tổng quỹ lương, còn cá nhân thì phải đóng cho bảo hiểm xã hội đến 8% trên tổng thu nhập.
Chưa kể, ngoài bảo hiểm xã hội, tính trên tổng quỹ lương, các doanh nghiệp còn phải nộp thêm 3% cho bảo hiểm y tế, 2% cho hệ thống công đoàn nhà nước, 1% cho bảo hiểm thất nghiệp. Tính ra có tới 24% tổng quỹ lương bị các hệ thống được thiết lập như phương thức nhằm bảo đảm an sinh xã hội nuốt mất.
Những cá nhân đang đi làm cũng không khá hơn, họ bị ép phải đóng đến 10.5% tổng thu nhập. Ngoài việc phải nộp 8% tổng thu nhập cho bảo hiểm xã hội, những cá nhân đang đi làm phải nộp 1.5% cho bảo hiểm y tế, 1% cho bảo hiểm thất nghiệp và 1% cho hệ thống công đoàn nhà nước.
Bởi vì mức đóng góp quá lớn, khá nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam tìm đủ cách để né tránh việc nộp tiền, số doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế càng ngày càng nhiều. Khoản nợ càng lúc càng lớn.
Đó cũng là lý do cả chính quyền lẫn Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam lên án việc doanh giới không đóng đủ bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế là thiếu đạo đức, vô trách nhiệm. Tuy nhiên theo yêu cầu của nhiều giới, kết quả thanh tra hoạt động của Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam khiến người ta thấy cơ quan này cũng thiếu đạo đức và vô trách nhiệm không kém.
Theo báo Lao Động, năm 2014, cơ quan kiểm toán của chính quyền Việt Nam công bố kết quả kiểm toán Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam, theo đó, tính đến năm 2013, việc lấy tiền trong quỹ bảo hiểm xã hội cho các doanh nghiệp nhà nước vay đã làm Quỹ Bảo Hiểm Xã Hội mất trắng 1,052 tỷ đồng. Chưa kể so với năm 2007 thì đến năm 2013, chi phí cho việc quản lý quỹ này đã tăng gấp năm lần. Từ 815 tỷ đồng hồi năm 2007 mức chi tiêu để điều hành, duy trì hoạt động đã tăng năm lần thành 3,718 tỷ đồng – tương đương 3% tổng thu.
Các chuyên gia của Việt Nam từng phân tích khá cặn kẽ về hậu quả của chuyện tăng tuổi hưu (nâng thời gian buộc đóng bảo hiểm xã hội). Theo họ, muốn giữ cho quỹ bảo hiểm xã hội không “vỡ” thì chuyện đầu tiên phải xem xét là tại sao khả năng sinh lời của hàng trăm ngàn tỷ đồng mà Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam đang quản lý, sử dụng lại kém như vậy?
Trong bối cảnh ngân sách thất thu trầm trọng, nợ nần chồng chất, chi thường xuyên (chi để duy trì hoạt động của hệ thống công quyền) chiếm tới 70% tổng chi ngân sách, phải dùng phần lớn tiền vay nuôi bộ máy công quyền thì tăng tuổi hưu, kéo dài thời gian làm việc của công chức (lương đã cao còn cao hơn do thâm niên) sẽ khiến tài chính quốc gia căng thẳng hơn. Sợ “vỡ” quỹ bảo hiểm xã hội mà tăng tuổi nghỉ hưu nhưng coi chừng công khố sẽ “vỡ” trước khi quỹ “vỡ.” (G.Đ)
Nguồn: Nguoi-viet