Tổng thống Séc có thể mất ghế nếu không cách chức Andrej Babiš
Ảnh: Internet |
Theo các chuyên gia luật hiến pháp Cộng hòa Séc, tổng thống phải thỏa mãn đề nghị cách chức phó thủ tướng của Andrej Babiš (ANO) theo đề nghị của thủ tướng Bohuslav Sobotka (ČSSD). Nếu không, thậm chí cả tổng thống cũng có thể bị mất chức và mất cơ hội ứng cử nhiệm kỳ tiếp theo.
Theo luật sư hiến pháp Jan Kudrna và giáo sư giảng viên Khoa Luật trường tổng hợp UK Aleš Gerloch, trong trường hợp tổng thống không chấp thuận đề nghị của thủ tướng chính phủ cách chức bộ trưởng Tài chính Andrej Babiš, thì đó sẽ là hành động vi hiến. Điều 74 của Hiến pháp CH Séc ghi rõ: “Tổng thống nước cộng hòa cách chức thành viên chính phủ, nếu như thủ tướng chính phủ đề nghị.”
Luật sư Jan Kudrna bổ xung, rằng tổng thống nên thực hiện sao cho nhanh nhất, chứ không phải chờ tới khi trở về từ Trung Quốc ngày 17 tháng Năm mới “xem xét” như phát ngôn viên Jiří Ovčáček thông báo. “Công luận có quyền đòi hỏi, là mặc dù (hiến pháp) không qui định thời hạn cụ thể, nhưng phải thực hiện ngay và không trì hoãn vô ích,” Jan Kudrna nhấn mạnh với nhật báo Mladá fronta Dnes và bổ xung, rằng đề nghị của thủ tướng đã được gửi tới văn phòng Phủ tổng thống, cho nên các cơ sở hiến pháp đã hội tụ đủ.
Giáo sư Aleš Gerloch thận trọng hơn với lí do tổng thống có quyền yêu cầu giải thích hay cả nguyên nhân công việc bận rộn. Nhưng dĩ nhiên Aleš Gerloch cũng lưu ý với Mladá fronta Dnes, rằng mọi sự trì hoãn cũng chỉ nên trong thời gian vừa phải.
Và điều gì có thể xảy ra nếu như tổng thống nấn ná nhiều hơn mức cần thiết? Theo giáo sư Aleš Gerloch, thì chính phủ có thể “trả đũa” ví dụ bằng cách cắt kinh phí các chuyến công cán hải ngoại hay có thể phải đối mặt với thủ tướng trước tòa Hiến pháp nếu chính phủ khiếu nại hiến pháp vì xung đột thẩm quyền. Kịch bản xấu nhất có thể xảy ra với tổng thống Miloš Zeman nếu như tối thiểu 49 Thượng nghị sĩ và 120 dân biểu Quốc hội bắt tay hiệp lực. “Có thể, hoặc ra quyết định rằng tổng thống không thể tiếp tục đảm nhiệm trọng trách, hay thậm chí cả đệ đơn kiện hiến pháp,” Mladá fronta Dnes bổ xung. Mà như vậy, theo Aleš Gerloch tổng thống có thể mất quyền.
Cả luật sư hiến pháp Jan Kysela khi bình luận với nhật báo Lidové Noviny cũng cho rằng tổng thống bắt đầu quan tâm tới vấn đề cách chức Andrej Babiš sau khi trở về từ Trung Quốc là không nên. “Đề nghị cách chức bộ trưởng, hơn nữa trong bối cảnh khủng hoảng chính phủ hiện nay, nên là vấn đề ưu tiên trong chương trình làm việc của tổng thống, chứ không phải là chuyện có thể để lui lại một vài tuần,” luật sư nói.
Theo bình luận của Lidové Noviny, trong quá khứ đã xảy ra trường hợp khi vào năm 2011 tổng thống Václav Klaus đã khước từ đề nghị cách chức ba bộ trưởng trong nội các của thủ tướng Petr Nečas. Nhưng dạo đó thủ tướng Petr Nečas đã lùi bước. Còn trong bối cảnh hiện nay khó có thể xảy ra nhượng bộ của thủ tướng Bohuslav Sobotka trước tổng thống Miloš Zeman, nhất là sau những khẩu chiến kịch liệt đã và đang diễn ra.
Lidové Noviny còn phỏng đoán về cả kịch bản khác nữa, là tổng thống quyết định cách chức thủ tướng. Theo luật sư Jan Kysela, thì quyết định đơn phương như vậy cũng gần đồng nghĩa với đảo chính hiến pháp.
David Nguyen - parlamentnilisty.cz©Vietinfo