Tóm tắt về khủng hoảng chính phủ tại CH Séc
Chân dung Thủ tướng Sobotka và Phó thủ tướng Babiš. Nguồn: Ihned. |
Chính phủ Séc đang trong khủng hoảng, mặc dù với hầu hết người Việt đang sinh sống và kinh doanh tại Séc ít liên quan. EET vẫn tiếp tục hoạt động và không có chiều hướng thay đổi.... Xin giới thiệu đến bạn đọc một bài phân tích rất sâu sắc của cây bút quen thuộc Chí Trung.
Khoảng hơn tuần nay, từ cuối tháng tư và đầu tháng năm 2017 chính trường CH Séc nóng dần lên khiến các cơ quan truyền thông, từ chính thức tới "lề dân" hết sức quan tâm.
Vì có thời gian dài theo dõi các sự kiện nên tôi mạnh dạn viết ra chia sẻ cùng mọi người góc nhìn của cá nhân về vấn đề mà báo chí gọi là khủng hoảng chính trị này.
Những nhân vật chính tham gia trong "vở hề chính trị" (Theo cách gọi của ông Fiala-chủ tịch đảng đối lập ODS) gồm có:
1/ Thủ tướng B.Sobotka (chủ tịch đảng Xã hội dân chủ- CSSD)
2/ Phó thủ tướng,bộ trưởng tài chính A.Babiš (chủ tịch phong trào Ano)
3/ Tổng thống M.Zeman
Chính phủ hiện thời tại Séc được thành lập từ liên minh ba đảng, ngoài hai đảng CSSD và ANO như đã nêu trên còn có tham gia của đảng dân chủ thiên chúa giáo /KDU- CSL/ và chính thức cầm quyền từ đầu năm 2014. Tới thời điểm này theo đánh giá của nhiều nhà bình luận thì được cho rằng đó là chính phủ tương đối thành công bởi thành tích đưa được nền kinh tế tăng trưởng và giảm thiểu thất nghiệp mức thấp nhất từ khi ra đời CH Séc (dưới năm phần trăm)...
Mặc dầu các thành viên chính phủ không bỏ lỡ dịp nào để không khoe công lao cá nhân và thành tích của đảng mình thì đây vẫn là liên minh bằng mặt chứ không bằng lòng. Đặc biệt hay xảy ra hục hặc nhất là giữa ông phó thủ tướng Babiš và ông thủ tướng Sobotka.
Thủ tướng Sobotka, người trưởng thành sau Cách mạng nhung nên đáng ra phải là thế mạnh do không có tham gia dính dáng đến chế độ cộng sản trước đó thì lại bị ông Phó thứ nhất của mình mỉa mai, chế giễu là chỉ thuộc hạng “ăn tục,nói phét“.
Sao ông lại bị nói thế?
Đó là từ sau tốt nghiệp ĐH ông chỉ tham gia hoạt động chính trị cho đảng CSSD chứ không hề tham gia công việc dân sự nào khác. Hết mài bàn toạ trong quốc hội rồi lại tham gia chính phủ nên trong mắt ông Babis, ông là người vô tích sự. Ngoài ra, sai lầm của ông thời kì ông giữ chức bộ trưởng tài chính 2002-2006 khi quyết định hoá giá toàn bộ số căn hộ của OKD cho tư nhân mà hậu quả còn để lại tận hôm nay.
Còn nhân vật thứ hai, ông Babis thì sao?
Ông người gốc Slovakia nên nói tiếng Séc bị các đồng nghiệp phe đối lập trong hạ viện xỏ xiên đề nghị phải có phiên dịch, xong đây chưa phải điểm yếu nhất , tệ hơn ngôn ngữ chính là cái lí lịch bị nghi ngờ là chỉ điểm cho mật vụ chính trị chế độ trước làm ông phải loay hoay kiện tụng tại toà cả Séc lẫn Slovakia giờ vẫn chưa xong hẳn.
Nói về ông không thể không đề cập tới tài sản kếch sù mà ông là chủ sở hữu, vào thời điểm này ông là tỷ phú số hai tại CH Séc.
Tập đoàn Agrofert của ông kinh doanh đủ mọi lĩnh vực từ nông sản,chế biến thực phẩm,hoá dầu và khai thác gỗ cho đến lĩnh vực truyền thông...Không ngoa khi nói rằng ông là người „ giỏi việc nước,đảm việc nhà“ bởi chỉ sau có một năm giữ chức bộ trưởng tài chính đã giảm được thâm hụt ngân sách và đồng thời tài sản của ông tăng từ 2 tỷ mỹ kim lên 2,4 tỷ cuối năm 2014 (theo số liệu của Forbes). Đồng thời trong thời gian tham gia chính phủ ông cũng là người gây nhiều tai tiếng , ví dụ vụ nhận tài trợ của EU(chỉ dành cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa) cho công ty con của ông có cái tên tạm dịch là Tổ Cò. Thêm nữa nhiều báo độc lập đã đăng tải, phanh phui những thủ đoạn triệt hạ đối thủ cạnh tranh hoặc những người không chịu hợp tác của các nhân viên, thuộc hạ dưới quyền ông.
Xì căng đan gần đây dẫn đến khủng hoảng chính trị là việc mua trái phiếu loại một ko-run với số lượng 1,5 tỷ. Nguồn gốc số tiền để mua cũng không minh bạch nên nhiều người nghi ngờ cho ông có hành vi trốn thuế, con số báo chí đưa ra nghi ngờ là mỗi năm khoảng gần 23 triệu ko-run lẩn thuế.
Như lời ông bộ trưởng nội vụ Chovanec thì ông Babis nghiêm khắc, nghiệt ngã bao nhiêu với tiểu thương, coi họ như tội đồ để áp dụng EET, nộp kê khai kiểm tra thuế thì riêng phần cá nhân mình, ông lại xuê xoa, dễ dãi đến mức không cần phải giải thích những câu hỏi nghi ngờ. Đơn giản là những người có ý kiến xoi mói là những kẻ phát động phong trào chống ông và đảng Ano vì yếu tố cạnh tranh chính trị.
Người thứ ba tôi muốn đề cập là đương kim tổng thống M.Zeman
Nguồn: LidovkyÔng là người có công kéo đảng CSSD từ ngõ ngách tối tăm vỏn vẹn có ba phần trăm số phiếu bầu vào đầu thập niên 90 để đi thẳng vào chính trường và trở thành đảng cánh tả lớn nhất tại CH Séc. Từng giữ chức chủ tịch hạ viên rồi làm thủ tướng ông là người được coi là người trí tuệ và có tài hùng biện. Tháng 6 năm 2002 sau nhiệm kì thủ tướng ông tuyên bố rời hẳn khỏi chính trường về khu Vysocina tâm sự cùng cây cỏ rồi chỉ đến đầu năm 2003 ông lại ra tranh cử tổng thống. Trong lần bỏ phiếu kín ông đã thua người tiền nhiệm V.Klaus và thậm chí còn ít phiếu hơn cả bà ứng viên J.Moserova .Số phiếu ít bất ngờ đã minh chứng việc một số nghị sĩ thành viên đảng CSSD đã không bỏ phiếu cho ông. Trong danh sách những người gạt ông thuở đó có cả vị thủ tướng hiện nay. Mãi tới năm 2013 khi thay đổi luật bầu cử tổng thống trực tiếp do dân bầu thì lần này ông đắc cử. Và rồi mối hận xưa với những người đồng chí từng phản ông thì hẳn là không thể quên, nhiều lần ông đã tỏ thái độ coi thường và thiếu thiện cảm với thủ tướng.
Bộ trưởng tài chính Babis mấy năm qua tự tung tự tác chẳng ai làm gì được ông nên ngày càng coi thường công luận.Nhiều tờ báo lớn nằm trong tay ông, tổng thống ngầm đồng loã với ông, tiền ông nhiều và dầu danh chính ngôn thuận thủ tướng là cấp trên nhưng đã bị ông bao lần xúc phạm, xỉ nhục mà vẫn cứ phải ngậm hạt thị đấy thôi.
Để quay lại chủ đề chính là khủng hoảng chính phủ đã có nhiều người đặt vấn đề là biết ông Babis vậy mà thủ tướng vẫn chịu đựng nhẫn nhục hợp tác để đến gần mãn nhiệm mới khui ra? Vâng, mấu chốt là chỗ này đây. Sau hơn ba năm liên minh thường xuyên phong trào Ano dẫn điểm so với CSSD và KDU-CSL qua các khảo cứu xã hội về số lượng cử tri nhưng chỉ là mức vài ba phần trăm. Khảo cứu mới nhất cuối tháng tư 2017 cho thấy số cử tri bầu cho Ano là 32% mà đảng đứng thứ hai CSSD vỏn vẹn có 12% phiếu. Thời gian gấp rút chỉ còn dăm tháng nữa là tới bầu cử hạ viện nếu cứ thế này thì sự nghiệp của thủ tướng coi như tong. Vậy là lốc nhốc các xì căng đan đủ loại của Babis và phong trào Ano bị phanh phui tuốt tuột.
Tổng thống Zeman đáng lí ra là người đứng trên các đảng phái phải đứng ra trung gian môi giới, dàn xếp để mọi sự bất hoà được các bên đàm phán, giải quyết dẫn tới ổn định chính trị thì lại chọn vai tham gia vào cuộc nên tình hình càng trở nên rối ren. Ít nhất vào lúc này có nhiều ý kiến cho rằng ông Zeman làm giảm uy tín của phủ tổng thống nếu không muốn nói là làm ê mặt chính trường CH séc.
Theo thông lệ hiến pháp thì khi thủ tướng từ chức thì tổng thống phải chỉ định người khác để thành lập chính phủ mới và phải thông qua bỏ phiếu tín nhiệm tại quốc hộithế nhưng hôm thứ tư ngày 3 tháng 5 trên TV Barandov ông cho biết cách diễn giải hiến pháp rất đặc trưng của ông là chỉ thay thủ tướng và giữ nguyên chính phủ. Đáng lẽ hôm sau thủ tướng đến gặp tổng thống để nộp đơn từ chức,chắc qua thông tin trên nên đã thay đổi quyết định không từ chức nữa và ra đề nghị bãi nhiệm Babis vì cho ông ta là căn nguyên cuả khủng hoảng chính phủ.
Cũng theo hiến pháp thì tổng thống bãi nhiệm thành viên chính phủ khi nhận được đề nghị của thủ tướng một cách không chậm trễ.Tất nhiên là không ấn định cụ thể thời gian nhưng lời văn trong hiến pháp rất rõ ràng, tổng thống không thể làm khác.
Nhưng, lại phải dùng chữ nhưng cho vị tổng thống đương nhiệm vì tính cách khó lường trước được của ông. Mới hôm qua, thứ sáu ngày 5 phát ngôn viên của tổng thống trả lời phỏng vấn Radio Plus bật mí rằng có thể tổng thống sẽ xem xét đề nghị của thủ tướng sớm nhất vào 18 tháng năm sau chuyến đi thăm Trung quốc. Ngoài ra người phát ngôn của tổng thống còn úp mở rằng sẽ xem xét tính pháp lí của đơn đề nghị vì trong đơn thủ tướng đề nghị cả thời gian bãi nhiệm là 9 tháng 5. Nếu thực sự xảy ra điều này thì sẽ là tiền lệ xấu về sau! Mọi người sẽ hướng tranh luận về hiến pháp hết sức kì cục đại loại kiểu đơn đề nghị được viết bằng loại giấy không đúng kích thước,mỏng quá hoặc dày quá v.v để rồi hiến pháp trở nên vô dụng.
Tình hình chính trị tại CH Séc trong vài tháng tới chắc chắn sẽ không êm ả và có nhiều xáo trộn. Phần lớn người kinh doanh VN quan tâm tới việc đi hay ở của Babiš vì liên quan tới EET. Cứ cho rằng Babis sẽ bị bãi nhiệm thì người của Ano sẽ kế vị và đây là đảng của một người của ông Babiš nên chắc chắn không làm khác ý với ông ta. Kể cả người của đảng Ano không kế vị thì chính phủ yếu ớt trước bầu cử cũng chẳng ra được quyết sách gì. Hoạ chăng chỉ có chính phủ được bầu vào kì tới.
Có điều an ủi rằng nền dân chủ CH Séc đã tương đối ăn sâu, cắm rễ nên dù có khủng hoảng chính trị thì đồng ko-run vẫn ổn định và bộ máy hành chính vẫn hoạt động như mọi ngày.
Praha 6/5/2017
Chí Trung© Vietinfo.eu