Một mốc lịch sử của cộng đồng Việt Nam tại Slovakia: được chính thức công nhận là dân tộc thiểu số

Ngày 07.06.2023, tại phiên họp thứ tư, chính phủ Cộng hòa Slovakia đã chính thức quyết định công nhận cộng đồng người Việt tại Slovakia công nhận là dân tộc thiểu số thứ 14 của mình và là dân tộc ngoài châu Âu đầu tiên. 
Đây là cột mốc, sự kiện lịch sử của cộng đồng.

Chính phủ Slovakia quyết định công nhận cộng đồng người Việt là dân tộc thiểu số

Đại diện Hội người Việt Nam tại Slovakia và các tổ chức hội đoàn của cộng đồng đã tổ chức họp báo ngay sau đó trước văn phòng chính phủ, tuyên bố hoan nghênh quyết định này.

Sự kiện thu hút sự chú ý và quan tâm của các phương tiện truyền thông của cả hai nước Slovakia và Việt Nam. Trang web chính thức của Ủy ban châu Âu cũng đưa tin về việc này. 

Thành công này là kết quả của quá trình hình thành và phát triển của cộng đồng trong gần 70 năm qua, là nổ lực không ngừng của cả cộng đồng. Thông qua việc công nhận, chính quyền nước CH Slovakia đã đánh giá cao sự hội nhập sâu rộng của cộng đồng, sự đóng góp của cộng đồng người Việt tại đây vào sự phát triển của xã hội. Công luận Slovakia chấp nhận và tôn trọng cộng đồng và văn hóa của cộng đồng người Việt.

Là một dân tộc thiểu số, cộng đồng người Việt sẽ được hưởng các quyền lợi, cơ hội được luật pháp quy định như đối với 13 dân tộc thiểu số khác tại CH Slovakia. Đó là được hỗ  trợ từ Quỹ hỗ trợ văn hóa của các dân tộc thiểu số, nhằm giữ gìn và phát triển bản sắc văn hóa riêng, truyền thống, tập tục, ngôn ngữ mẹ đẻ.

Hiện nay, quyền được sử dụng tiếng Việt tại công sở, các cơ quan nhà nước chưa được áp dụng với cộng đồng vì chưa đáp ứng được tỷ lệ dân số tối thiểu là 15% ở  địa phương nào cấp xã, phường.

Cơ hội là cộng đồng có thể tận dụng ngân sách nhà nước từ Quỹ văn hóa này cho các họat động giữ gìn bản sắc văn hóa, truyền thống, tập tục như Tết nguyên đán, Tết Trung Thu, Lễ hội văn hóa Việt Nam và tổ chức các lớp dạy tiếng Việt cho trẻ em để giữ gìn tiếng Việt.

Đối với cộng đồng, thách thức lớn nhất là hội nhập của các cá nhân và gia đình vừa mới định cư, chưa được trang bị tiếng Slovak.

Quá trình vận động, thực hiện thủ tục  để cộng đồng người gốc Việt được công nhận diễn ra hơn 16 tháng.

Vào tháng 2.2022, các tổ chức hội đoàn của cộng đồng người Việt tại Slovakia dẫn đầu là Hội người Việt Nam tại Slovakia đã nộp đơn đến Bộ tư pháp CH Slovakia (ngành chủ quản dân tộc thiểu số) đề nghị công nhận. Trong thời gian chờ giải quyết, Hội đồng chính phủ về nhân quyền, dân tộc thiểu số và bình đẳng giới và Ủy ban về các dân tộc thiểu số và các nhóm sắc tộc đã mời các đại diện của cộng đồng người Việt tham dự các phiên họp của Hội đồng và Uỷ ban.

Đồng thời để có cơ sở đánh giá, đưa ra quyết định, Hội đồng chính phủ về nhân quyền, dân tộc thiểu số và bình đẳng giới đề nghị Phân viện dân tộc học và nhân chủng xã hội học thuộc Viện hàn lâm khoa học Slovakia đưa ra một văn kiện quan trọng là báo cáo chuyên môn về việc cộng đồng người Việt có đáp ứng đầy đủ các điều kiện để trở thành dân tộc thiểu số không.

Vào tháng 07.2022, Viện hàn lâm khoa học đã trình báo cáo chuyên môn với đánh giá hoàn toàn tích cực.

Tháng 12.2022, Hội đồng chính phủ về nhân quyền, dân tộc thiểu số và bình đẳng giới đã ra kiến nghị để chính phủ CH Slovakia công nhận.

Tháng 02.2023, các bộ nghành liên quan của chính phủ đã thảo luận, góp ý về kiến nghị với kết quả là không có ý kiến phản đối.

Ngày 07.06.2023, chính phủ CH Slovakia ra quyết định công nhận.

Thủ tục cuối cùng đang chờ đợi là Ủy ban về các dân tộc thiểu số và các nhóm sắc tộc sẽ có văn bản đề nghị cộng đồng chọn và đề cử đại diện tại Ủy ban. Với việc đại diện của cộng đồng chính thức tham dự tại phiên họp gần nhất của Ủy ban, chúng ta chính thức tham gia giải quyết các vấn đề liên quan đến dân tộc thiểu số Việt Nam tại Cộng hòa Slovakia.

13 dân tộc thiểu số được công nhận trước cộng đồng người Việt là Hungary, Rom, Séc, Morava, Ruthenian, Ba Lan, Ukraine, Bungari, Serbia, Đức, Do Thái, Croatia và Nga. Dân tộc cuối cùng được công nhận là Serbia vào năm 2010.

Theo thống kê điều tra dân số vào năm thì tại Slovakia có 3 282 công dân Slovakia gốc Việt.

Các dữ liệu thống kê theo hạng mục cụ thể:

Tỷ lệ nam nữ: nam là 60% và nữ là 40%

Tình trạng hôn nhân: 53% đã kết hôn, 38%  là độc thân, hơn 5% đã ly hôn,

Thành phần dân số tính theo độ tuổi: Trẻ em đến 6 tuổi chiếm 4,5%, đến 14 tuổi chiếm 14%. độ tuổi lao động từ 14-65 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất đến 84,2%, số người ở độ tuổi về hưu chỉ có vẻn vẹn 2,1%...,

Trình độ văn hóa: Phổ thông trung học: 51% số người Việt tại Slovakia, cao đẳng, đại học và trên đại học: 13% , phổ thông cơ sở: 23%

Mật độ dân cư: Nguời Việt tạp trung đông nhất tập trung tại tỉnh Bratislava với 1104 người, sau đó là tại tỉnh Košice với 591 người, mật độ thưa nhất ở tỉnh Trenčín với 150 người...

Võ Phương